Dream vs True - Dobry i/czy naiwny Kopciuszek?

Zacznijmy nasze burze mózgu... trochę psychologii na dzień dobry jeszcze nikomu nie zaszkodziło. Jeżeli ktoś jeszcze wierzy w to, iż połowa człowieka to książki, które przeczytał - musi godzić się z faktem, iż jest to liczba powieści, nad którymi poważnie się zastanowił. W jaki sposób? Chociażby rozważając sens powołania takiej postaci oraz motywów jej postępowania. Dzięki takim zagrywkom lepiej też zrozumiemy ludzi nas otaczających - a przede wszystkim samych siebie. 

Książki są lustrem - zobaczysz w nich tylko to, co już masz w sobie. 

~ Carlos Ruiz Zafon

Stąd też na Wymarzonej Książce pojawił się nowy cykl bardziej poświęcony psychologii aniżeli książkom, choć moim zdaniem te dwa elementy nieustannie się łączą i zacierają. Żeby posty miały jakikolwiek sens musicie znać postacie, na których będę opierała swoje rozważania. Będą to bohaterowie dobrze znanych opowieści - chociażby z baśni bądź z kanonu klasyki- które na pewno każdy z nas zna. 

Na pierwszy ogień leci Kopciuszek! 

Marzenie jest życzeniem wypowiedzianym przez serce - Kopciuszek.

Uwaga! Krótka dygresja z życia.

Na wstępie po prostu czuję się zobligowana, by zaznaczyć, iż nie przepadałam jako dziecko za Kopciuszkiem. Oczywiście znałam tę opowieść z różnych źródeł, lecz ta najbardziej spopularyzowana - przez filmy Disneya, przez baśnie braci Grimm - jakoś do mnie nie przemawiała. Nie rozumiałam, czemu historia dziewczynki, która zgubiła pantofelek stała się tak kultowa. Postrzegałam to jako płomyk, który miał rozgrzać serca tych wszystkich młodych dam w różowych sukieneczkach, które czekają, aż cudowny książę je znajdzie. Taaa... marzenia...

Ale od jakiegoś czasu - gdy już dorosłam (o ile dorosłość można oceniać po wieku) i spoglądam na dane zagadnienie z innej perspektywy - zaczęłam zauważać w tej opowieści coś więcej aniżeli tylko ten bal, księcia i pantofelek. Przede wszystkim spoglądam na zachowanie bohaterów jako obiekt doświadczalny. 

A jaki był właściwie Kopciuszek?

  

Kopciuszek był dobry, łagodny, uczciwy. Nigdy nie powiedział złego słowa. Nie narzekał. Nie użalał się nad sobą. Spełniał każdą zachciankę swej macochy i przyrodnich sióstr. Nie bał się brudu. Był pracowity, uczynny i zawsze uśmiechnięty. Do pewnego czasu bardzo bierny, aż w końcu na dźwięk słowa: "bal" postanowił się w końcu sprzeciwić i pójść spotkać księcia. Oto przełom, którego zakończenie bardzo dobrze znamy. 

Znacie? Pewnie, że znacie.  Rozbijmy zatem fakty na kilka drobniejszych. 

Czemu Kopciuszek był tak dobry i czemu był tak okrutnie wykorzystywany? 
Czemu się nigdy nie postawił i nigdy wcześniej nie zaczął walczyć o swoje? 

"Czuła ona, że jej się dzieje krzywda i nieraz myślała sobie o poprawieniu losu. Że jednak miała serce złote, z pokorą przeto znosiła doznawane przykrości, dogadzając nie tylko macosze i siostrom, ale pamiętając zarazem o domowych zwierzątkach, a nawet o głodnych ptaszkach za oknami domu".*

Ponieważ w ten sposób Kopciuszek postrzegała świata. Chciała nieść pomoc wszystkim ludziom - nawet tym, którzy traktowali ją jako "podczłowieka" niewartego uwagi. Nie potrafiła odmówić i właśnie przez to, że nigdy się nie sprzeciwiła, jej zdanie nie było traktowane na poważnie. Dasz palec, wezmą rękę - w ten sposób działał świat od dawien dawna. Bo co by było, gdyby już dawno powiedziała dość? Może wtedy nie miałaby w sobie dość pokory i cierpliwości, by następnie nie zawalczyć o bycie normalną dziewczynę z podobnymi potrzebami jak jej siostry?

Czy zatem można ją uznać za człowieka dobra czy głupiego i naiwnego? 
Czy są to określenia przeciwstawny... czy może synonimiczne?

Zastanawiające jest, że ostatnimi czasy coraz częściej słyszymy określenia: Jesteś za dobra! Jak ty możesz tak dać się traktować? Jak długo będziesz taka głupia i naiwna? Na ogół te trzy przymiotniki zostają wypowiedziane niemal na jednym wydechu. Czyżby w tych czasach dobroć równała się naiwności? Czyżby bycie dobrym było czymś... złym? 

"Zażądał więc stanowczo, ażeby i pasierbica wdowy przyszła do pokoju i spróbowała włożyć pantofelek. Weszło dziewczątko krokiem pewnym i choć usmolona, nie zawstydziła się królewskiego sługi, bo praca nikogo nie hańbi. Śmiało wsunęła nóżkę w pantofelek szklany – i, o dziwo! wszedł – i nadał się wyśmienicie".*

Zastanówmy się z czym je się Dobroć a z czym Naiwność. 

Według mnie dobroć bierze się z serca. To sposób spoglądania na człowieka z miłością. Tylko dzięki tej dobroci potrafimy wybaczać, często godzić się z losem, a nierzadko także radzić sobie, kiedy inni ludzie po kolei od nas odchodzą. Bycie dobrym oznacza traktowanie drugiego człowieka tak, jak samemu chciałoby się zostać potraktowanym.

Natomiast naiwność niekoniecznie łączy się z dobrocią. Przez naiwność wierzymy w mało prawdopodobne rzeczy. Przez naiwność wierzymy w słowa ludzi, którzy milion razy na zranili.

Przez naiwność stajemy się słabi. Dzięki dobroci stajemy się silni.

Naiwność łączy się z błędnym osądem, natomiast dobroć - z wiarą.

A Kopciuszek był silny i wierzył, iż w końcu jego los się zmieni.  Nie był przy tym naiwny, by sądzić, iż Macocha zmieni się z dnia na dzień, choć niewątpliwie miał nadzieję. 

Cała reszta jej zachowań, poglądów i myśli była tylko następstwem tego, iż Kopciuszek naprawdę był dobry. I może to właśnie to, czego potrzebujemy w dzisiejszych czasach, a czego ta baśń uczy - bycia dobrym co by nie było, wytrwałym, skromnym i pełnym wiary w to, iż dobroć nas umacnia a nie osłabia? 

"A że ludzie dobrzy, zawsze otrzymują nagrodę na tym świecie, przeto nie uznawana przez siostry i macochę, Rózia, zdobyła sobie potężną opiekunkę w postaci jednej z czarodziejek, która tylko czekała sposobności, ażeby wywrzeć potęgę swego gniewu na winnych a niegodziwych".

Jest to nauka tak dobrze znana i przerabiana... a niestety często zapominana - bądź co gorsze zmieniania - w dzisiejszym świecie, w którym bycie dobrym oznacza bycie wykorzystywanym. Moim zdaniem warto być dobrym bez względu na wszystko... ponieważ może właśnie dzięki byciu dobrym po prostu nie ma innej możliwości, jak właśnie zdobycie tego upragnionego Happy Endu niczym Kopciuszek? W końcu ta opowieść nie wzięła się znikąd!

"idź wyprostowany wśród tych co na kolanach
wśród odwróconych plecami i obalonych w proch"

~ Zbigniew Herbert

Czy zatem oskarżenia względem Kopciuszkowego pogodzenia się z własną podrzędnością oraz czekanie biernie na moment nadejścia księcia można w jakiś sposób załagodzić? I tak, i nie.

Tak, ponieważ wiele powinno tłumaczyć jej podejście do świata, według którego powinna być dobra i uczynna - a takie osoby na ogół rzadko kiedy podejmują same inicjatywę, wierząc, że  co ma być, to będzie. 

Nie, ponieważ współczesne kobiety biorą sprawy w swoje ręce, nie czekając aż gwiazdka sama z siebie z nieba spadnie (trzeba ją najpierw strząchnąć) - weźcie jednak pod uwagę, iż Kopciuszek to opowieść stara... jak świat (wywodzi się już ze starożytności), dlatego nastawienie głównej bohaterki nie powinno nikogo dziwić!

"Kopciuszek, to nieszczęsne, wzgardzone przez nich dziewczę, wsiadła do karety i jak ją powieziono na ślub z królewiczem. Ślub ten odbył się niebawem, a młodzi małżonkowie byli najszczęśliwszymi na kuli ziemskiej".*

PS. Już tak na zakończenie... kwestia balu. Czy ktokolwiek zastanawiał się, czemu aż tak bardzo Kopciuszkowi zaczęło zależeć na pójść na bal? Jasne, gdyby nie ten wyjątkowy upór w tej sprawie cała historia skończyłaby się w jednym miejscu - w chacie Macochy, w którym ta dobra i łagodna dziewczyna zapewne by spędziła całe swoje życie na sprzątaniu, praniu i gotowaniu. Więc dlaczego ją to wtedy tak to zainteresowało? 

Osobiście jestem zdania, że Kopciuszek był przyzwyczajony do bycia służącą, lecz nigdy nie przestała postrzegać siebie jako dziewczynę o podobnych potrzebach co jej siostry. I właśnie dlatego, iż na ten bal zaproszone zostały WSZYSTKIE dziewczęta z królestwa... uznała, że i ona należy do tego kręgu. I dlatego tak bardzo jej zależało. 

PS2. Choć o wiele lepiej pragnienie pójścia na bal zostało przedstawione w filmie Kopciuszek z 2015 roku w reżyserii Kennetha Branagh - może kiedyś zaprezentuję różnice pomiędzy filmami a książkami. Kto wie... Chcielibyście? :) 

A jakie jest Wasze zdanie? 

Czy bycie dobrym równa się naiwności? 

Czy warto wierzyć, iż bycie współczesnym Kopciuszkiem popłaca?