Północ i południe - Elizabeth Gaskell

Moja miłość do klasyki powolutku przybliża mnie do coraz ciekawszych pozycji. Dzięki niej chociażby poznałam właśnie "Północ i południe" - jedno z najbardziej znanych romansów angielskich wszech czasów. Romansów? Może nie do końca...

Młoda, dobrze ułożona Margaret Hale, zmuszona jest wyprowadzić się wraz z rodzicami i służącą z zielonej południowej części Anglii do szarej północy. Jako dziewczyna z dobrego, bogatego domu nie potrafi odnaleźć się w przemysłowym Milton, gdzie raz po raz natyka się na biednych, głodnych żebraków. Poznaje tam Johna Thorntona - bogatego właściciela fabryki, w której pracuje zaprzyjaźniona rodzina Margaret. To jej całkowite przeciwieństwo, spoglądający na świat bardziej realistycznie aniżeli robi to główna bohaterka. A mimo to... coś ich do siebie przyciąga. 

Czy możliwe jest uczucie pomiędzy dwoma biegunami? 
Pomiędzy północą a południem?

"Północ i Południe" to najbardziej rozpoznawalna powieść Elizabeth Gaskell, opublikowana w 1854 roku. Początkowo ukazywała się w odcinkach w tygodniku "Household Words". Już sam tytuł wskazuje na główny temat książki – kontrast między życiem w północnej, przemysłowej Anglii, a zamożnym południem. To grube tomisko (mające ponad 500 stron) to jednak coś znacznie więcej aniżeli powieść obyczajowa. Pod obłoką codzienności kryje się jedno z piękniejszych uczuć. Miłość!

Mimo iż "Północ i południe" porównywane jest do bestselleru wszech czasów - Dumy i uprzedzenia  - może on zaoferować znacznie więcej dla każdego miłośnika historycznych faktów. Elizabeth Gaskell wręcz przeniosła znany jej świat do krainy ukrytej za okładką. Właśnie tam odkryjemy problemy społeczno-obyczajowe Anglików, o których mogliśmy posłuchać chociażby na lekcjach historii.

"Moim zdaniem za każdym nieszczęściem na tej ziemi stoi kobieta". 
 

Z mojej obserwacji wynika, iż fabuła całej powieści dzieli się na dwoje - z jednej strony mamy spór na podłożu ekonomicznym i etnicznym, gdzie walczą ze sobą zubożali robotnicy oraz ich pracodawcy-właściciele fabryk; z drugiej jednak strony możemy spotkać się z konfliktem uczuć, kiedy piękna miłość otoczona jest różnicą wykształcenia, wychowania, spoglądania na świat, miejscem narodzenia... Oba wątki zostały poprowadzone naprawdę dokładnie, z wielką starannością... po prostu imponująco!

Jednakże jeżeli mówić o klasyce romansu, nie można zapomnieć właśnie o najpiękniejszym z uczuć. I to właśnie tutaj często porównuje się "Północ i południe" do "Dumy i uprzedzenia", bowiem i tu, i tu otrzymujemy miłość pomiędzy ludźmi z różnych warstw społecznych, gdzie kobiety są dumnymi i pewnymi siebie osóbkami, natomiast mężczyźni emanują chłodem i opanowaniem. Niektórzy dopatrują się podobieństwa nawet w dobrze znanych sytuacjach z powieści Austen.... ja to rozumiem, ale sama nie praktykuje. Dla mnie para Margaret i Johna to całkowicie coś innego od związku Lizzy i pana Darcy'ego. Ukazanie miłości pomiędzy robotnikiem tak naprawdę a idealistką, która nie potrafi pogodzić się z biedą i ubóstwem było na pewno wielkim wyzwaniem literackim!

Jeżeli miałabym być szczera - naprawdę imponował mi główny bohater. John Thornton - jego postać, osobowość, przeszłość były naprawdę genialnie opisane. Portret psychologiczny zgadzał się z jego tożsamością. Thornton nigdy nie zrobił niczego wbrew własnej naturze. W dodatku czytelnik na pewno dostrzeże jego autentyczność. To prawdziwy człowiek czynu, który zapracował na wszystko, co teraz posiadał. Niestety równie wielką sympatią nie mogłam obdarzyć głównej bohaterki. Margaret Hale traktowałam od początku trochę jak dziecko, które nagle obudziło się ze snu i zobaczyło, jaki świat jest okropny. Oczywiście rozumiem, że był to dla niej szok, a i porównywanie północy z południem dodatkowo mogło pogłębić smutek, lecz po prostu nie przepadam za takimi charakterami, które, nie znając całej prawdy, komentują ją i w dodatku oskarżają wszystkich wkoło o istnienie zło.

"Mogą mówić, że wierzą, ale to dlatego, że tak uchodzi. Ale czy pan myśli, że ich pierwsze słowa wymawiane rano to: "Co mam czynić, aby osiągnąć życie wieczne?", czy raczej: "Cóż mam uczynić, aby sobie dzisiaj napchać sakiewkę?".

Pod względem stylistycznym Gaskell całkowicie różni się od innych autorek klasyki romansów. Nie pisze równie lekko i żartobliwie co Jane Austen. Jej powieści wcale nie posiadają tej wrodzonej wrażliwości co Charlotte Bronte. "Północ i południe" to książka pełna mroku, tajemnicy i smutku. Dominuje w niej poważny ton rozmyślań na temat różnic społecznych, jego powodów oraz skutków. Nic w tym wszakże dziwnego, skoro cała historia opowiada o trudnych i smutnych prawdach naszego życia. Autorce udało się sprawić, iż przez jej książkę po prostu się płynie!

Na podstawie "Północy i południa" powstały dwie ekranizacje: pierwsza z 1975 roku; druga w 2004 roku w postaci genialnego mini-serialu od telewizji BBC z Danielą Denby-Ashe oraz Richardem Armitage w rolach głównych! Po prostu zakochałam się w tej historii, więc i Wam polecam poświęcić te niecałe 4 godziny na jej poznanie! A jednakże, jak wiadomo nic nie zastąpi książki, dlatego poświęćcie dłuższą chwilkę na poznanie tego cudownego dzieła, które z całego serca Wam polecam!

 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Tytuł: Północ i południe

Tytuł oryginalny: North&South

Autor: Elizabeth Gaskell

Tłumaczenie: Katarzyna Kwiatkowska

Wydawnictwo: Świat Książki

Seria: Angielski Ogród

Data wydania oryginału: 1854

Data omawianego wydania: 19.11.2014

Liczba stron: 576

Oprawa: Twarda+Obwoluta 

Gatunek: Romans