Panie z Cranford - Elizabeth Gaskell

Elizabeth Cleghorn Gaskell, z domu Stevenson (ur. 29 września 1810 - zm. 12 listopada 1865), często nazywana po prostu Panią Gaskell, angielska pisarka z czasów wiktoriańskich. Najbardziej znana jest z biografii pisarki Charlotte Brontë. Jej powieści są portretem życia różnych warstw społecznych. Do najpopularniejszej powieści należy Północ i Południe, która została w 2004 roku zekranizowana przez stację BBC. Panie z Cranford to zbiór scenek rodzajowych - scenek, które przybliżają czytelnikom urok dawno minionego świta.

Młodziutka Mary Smith zamieszkuje u dwóch starych panien - romantycznej duszy Miss Matty oraz despotycznej osobowości Miss Deborah. Obie panie zamieszkują Cranford - małe miasteczko w hrabstwie Cheshire w Anglii i - jak to ma miejsce w małych miasteczkach - i tutaj nie zabraknie spoglądania na świat i społeczeństwo okiem człowieka o wąskim polu widzenia.

Mieszkańcy Cranford okazują się ludźmi pełnymi uprzedzeń i fałszu. Ich zachowanie jest podporządkowane temu, co wypada, a czego nie wypada osobie o danej pozycji. Damy skrzętnie ukrywają niedostatki finansowe, nie skarżą się na brak pieniędzy, to bowiem nie uchodzi. Dopiero w zaciszu domowego ogniska czynią drobne oszczędności.

Cranford to miejsce, w którym każdy chciałby uchodzić za kogoś innego niż jest. Choć główni bohaterowie należą do klasy średniej, za wszelką cenę chcą uchodzić za przedstawicielki klasy wyższej. Żyją tak, jakby od czasów ich młodości nic się nie zmieniło, starannie ignorując fakt, iż świat wokół gwałtownie przyspiesza.

Początkowo nie byłam przychylnie nastawiona do tej - bądź co bądź - krótkiej pozycji. Dopiero bardzo dobra, a przy tym luźna adaptacja wytwórni BBC przekonała mnie, bym przysiadła do "Panien z Cranford". Co też znalazłam? Choć może to dziwnie zabrzmieć - odkryłam w świecie końca XIX wieku społeczeństwo początku XXI wieku. Choć tematy rozmów się znacząco zmieniły w przeciągu lat, to pewne zachowania - a przede wszystkim sposób myślenia - nadal jest niezmienny.

Akcja jest spokojna, a sielskość bije od każdej strony. Przy lekturze "Panien z Cranford" czas się zatrzymuje, by czytelnik mógł kroczyć podobnymi ścieżkami co bohaterowie, by zrozumiał, iż ludzie wcale się nie zmieniają, by pośmiać się z naiwnego zachowania bohaterów, aż w końcu by miał wystarczająco dużo spokoju na wewnętrzne refleksje.

"Panie z Cranford" charakteryzują się paletą różnorodnych osobowości. Aż szkoda, bym przybliżała tutaj kogoś bliżej, bym przez przypadek nie zepsuła zabawy w poznawaniu tajemnic danej postaci. Trzeba być przygotowanym na to, że przez całą powieść przetoczy się większość społeczeństwa małego miasteczka, w czym jedni wciąż jedną nogą stoją w "starych, dobrych czasach", natomiast inni zmierzają ku światu technologii - okresie przemysłu i rozwoju.

Język i styl autorki nie zaskoczy nikogo, kto wcześniej poznał albo Północ i południe, albo Żony i córki. Nadal trwam w przekonaniu (które zapewne już nie zmienię), iż Elizabeth Gaskell pisała zbliżenie do obecnych czasów. Nie ma tutaj stron samych opisów, lecz dynamiczne dialogi dodają tej powieści tej świeżości, przy której nie da się usnąć.

Pozycja zamyka się w zaledwie dwustu stronach. Czy to wiele dla prawdziwych miłośników literackich? Sądzę, że nie. Jednakże jest to idealna liczba, by każdy znalazł na "Panie z Cranford" choć jeden wolny wieczór. Warto poznać tę opowieść i pozwolić się przenieść do końca XIX wieku.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Tytuł: Panie z Cranford 

Tytuł oryginalny: Cranford

Autor: Elizabeth Gaskell

Tłumaczenie: Aldona Szpakowska

Wydawnictwo: Świat Książki

Seria: Angielski Ogród

Data wydania oryginału: 1865

Data omawianego wydania: 30.04.2014

Liczba stron: 192

Oprawa: Twarda+Obwoluta 

Gatunek: Romans