Esesman i Żydówka. Wojna i miłość - Justyna Wydra

Przyznam, że jak tylko zobaczyłam tytuł tej książki, a następnie przeczytałam jej opis - wiedziałam, że koniecznie muszę ją mieć! Taki temat, taka miłość - nie mogłam tego przegapić! I właściwie tak bardzo oczekiwałam "perełki", że koniec końców musiałam się nieco zawieźć na własnych oczekiwaniach...

Jest kwiecień 1943 roku. To właśnie wtedy przewożono wagonami Żydów i Żydówki do obozów koncentracyjnych. Z jednego z nich udaje się wydostać młodej sanitariuszce, Deborze Singer. Niestety zostaje ranna i unieruchamiana...

Natrafia na nią lekko utykający Esesman - symbol zła i nienawiści, a ostatecznie i śmierci dla ludności żydowskiej. Nazywa się Bruno Kramer - osoba, która nie jest jej obca. Kiedyś został przez nią uratowany, teraz może spłacić swój dług. Dlatego też w tym miejscu - miejscu ponownego ich spotkania - mamy zaledwie początek, a nie koniec tej opowieści.

"Esesman i Żydówka. Wojna i miłość" to najnowsza pozycja na naszym rynku, obowiązkowa wręcz dla każdego fana niecodziennych romansów oraz opowieści historycznych sprzed ponad półwiecza. To historia uczucia, które nigdy nie powinno zaiskrzyć; miłości, która nigdy nie powinna się narodzić. 

Sam temat nie należy do najprostszych, a za samo podjęcie go należą się ogromne brawa dla autorki. Udało jej się stworzyć niezwykle barwny świat, odtworzony ze wspomnień i wiadomości historycznych znanych każdemu z nas. A przy tym nie zapomniała o tzw. "Dwóch prawdach": podczas II wojny światowej nikt nie miał łatwo - Żydzi, którzy byli niewinnie masowo mordowani, lecz nie tylko oni mogli cierpieć niewyobrażalne męki psychiczne. Również i ci Źli Niemcy mogli mieć swoje uczucia, mogli odczuwać tęsknotę i samotność... Takie spojrzenie ogólne - bez jednoznacznego podziału Dobra i Zło - bardzo mi się spodobało!

"Opatrzność nie ma czasu ani ochoty na subtelności. Gdy los postanowi działać, nie bierze pod uwagę ludzkich rozterek i obaw. Po prostu, pewne fakty  następują niezależnie od naszej woli. Czasem z kością dla nas, innym razem wręcz przeciwnie. W niespokojnych czasach wojennych przypadki losowe szczególnie często miewają wagę życia lub śmierci".

(Fragment, str. 86)

Justyna Wydra, autorka powieści

Akcja rozwija się stopniowo. Można kolejno poznać nie tylko teraźniejszość, ale także wspomnienia dwójki bohaterów - zrozumieć powody ich postępowania oraz sposób, w jaki ukształtowali w sobie takie, a nie inne postawy. Przy czym autorka pamiętała o realiach panujących w tamtych latach - o konieczności ukrywania wewnątrz siebie uczucia, które połączyło dwójkę ludzi należących do "różnych ras": ludzi i "podludzi". 

Debora Singer oraz Bruno Kramer to bohaterowie z przeszłością, to ludzie o "ludzkich" emocjach, uczuciach, które co i raz rządziły ich ciałem, dając górę nad rozumem i świadomością grożącego niebezpieczeństwa. Mogłam ich zrozumieć (ich sposób myślenia, postępowania, a także obawy), lecz - niestety - pomimo największych chęci, nie polubiłam ich. Byli dla mnie jacyś "dziwni", niemożliwi do spotkania w realnym świecie.

Lecz to nie głównie wina samych bohaterów, lecz sposobu w jaki się wypowiadali uniemożliwiła pojawienie się w moim sercu sympatii do nich. Choć sam styl w opisie wydarzeń mi raczej odpowiadał, to już same dialogi bohaterów były dla mnie nierealne. Styl wypowiedzi zupełnie nie pasował mi ani do Debory, ani tym bardziej do Bruna, z których to ust wypływały kolejne to słowa. Nie potrafię tego wytłumaczyć, ale moja twarz sama z siebie się wykrzywiała, kiedy czytałam kolejne dialogi bohaterów (choć tak naprawdę raczej mało mówili). Wiem, że się czepiam, ale przez to wszystko nie mogłam się nacieszyć tak przyjemnym, acz trudnym romansem historycznym...

"- [...] Ty mnie pewnie nie pamiętasz, ale ja ciebie jak najbardziej. Zwykle pamięta się ludzi, którzy uratowali ci życie [...] We wrześniu trzydziestego dziewiątego leżałem w podobnym lasku i zdychałem z upływu krwi. Motocykl, którym jechałem, trafił na minę. Wyrzuciło mnie w górę razem z maszyną, potem ona, upadając, zmiażdżyła mi nogę, a jakiś ostry odłamek metalu musiał przeciąć tętnicę, bo sikało w górę chyba na metr. Wtedy jeszcze nie wiedziałem, że w człowieku jest tyle krwi - trawa dookoła mnie wyglądała jak po świniobiciu. [...] 

- Założyłam opaskę uciskową.

- Tak. Wzruszyły cię moje skamlenia..."

 Fragment pierwszego dialogu pomiędzy głównymi bohaterami  (str. 14)

Pewnie się czepiam i pewnie jest to spowodowane tym, że jestem wielką miłośniczką powieści z historią w tle i naprawdę doceniam ciężką pracę pisarzy, którzy często z wielkim trudem (do czego potrzeba też olbrzymiego wyczucia i umiejętności literackich, co jest możliwe, a co nie) oddają rzeczywistość zarówno obrazu, jak i kreacji postaci. Tutaj tego nie czułam. W moim odczuciu żaden esesman nie wypowiadałby się w ten oto przykładowy sposób. Choć mogę się oczywiście mylić. Powinnam również nie oczekiwać tak dobrze wyrobionego stylu (więc i historii), jak to było w przypadku niedawno przeczytanej "Fortuny i namiętności. Klątwa" Małgorzaty Gutowskiej-Adamczyk. Justynę Wydrę można uznać przecież za debiutantkę (wcześniej była współautorką książki: "Praca wymarzona. Jak ją skutecznie znaleźć").

Czy mimo to mogę polecić "Esesmana i Żydówkę"? Myślę, że tak. Dla kogoś mniej wprawionego w literaturę historyczną będzie to na pewno przyjemna lektura. Polecam ją przede wszystkim osobom rządnym niecodziennego romansu - nie powinniście być zawiedzeni. 

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Tytuł: Esesman i Żydówka. Wojna i miłość

Autor: Justyna Wydra

Wydawnictwo: Zysk i S-ka

Premiera wydania: 13 kwietnia 2015

Liczba stron: 280

Oprawa: Miękka ze skrzydełkami

Gatunek: Romans z historią w tle

Cena detaliczna: 32,90 zł